ارزیابی تحریم های جدید علیه ایران و راهکارهای مقابله با آن

[رامین]

یکی از ابزارهای اصلی آمریکا برای تضعیف نظام جمهوری اسلامی یا تغییر رفتار آن گسترش عمق و دامنه تحریم ها در قالب راهبرد کلان مهار انقلاب و نظام اسلامی است. در این راه آمریکا و متحدان غربی آن سعی می کنند با شائبه سازی و جنگ روانی، برنامه صلح آمیز هسته ای ایران را همچنان خطرناک نشان دهند تا با این بهانه ضرورت باقی نگه داشتن برنامه هسته ای ایران در شورای امنیت و تصویب قطعنامه های تحریمی را توجیه کنند. در این راستا تا کنون سه قطعنامه تحریمی ۱۷۳۷، ۱۷۴۷ و ۱۸۰۳ علیه ایران صادر شده است و قطعنامه ۱۹۲۹به عنوان چهارمین قطعنامه در ۱۹ خرداد ۸۹ با ۱۲ رأی موافق، دو رأی مخالف(ترکیه و برزیل) و یک رأی ممتنع (لبنان) به تصویب رسید. بر اساس این قطعنامه، یک دانشمند هسته ای، ۲۲ شرکت که به ارتباط داشتن با برنامه های اتمی و موشکی ایران متهم شده اند، ۱۵ موسسه متعلق به سپاه پاسداران و سه نهاد زیر مجموعه خطوط کشتیرانی ایران، در فهرست تحریم ها هستند.
بر این اساس چند نکته در مورد ماهیت تحریم های جدید وجود دارد:
۱- تمرکز اصلی این تحریم ها بر صنایع دفاعی و موشکی و صنایع مرتبط با تکنولوژی هسته ای ایران است. این مسأله در راستای بالا بردن هزینه های ایران در تقویت بنیه دفاعی و توسعه تکنولوژی هسته ای خود می باشد. این موضوع همچنین استقرار سامانه های موشکی آمریکا محور در کشورهای حوزه خلیج فارس را توجیه می کند.
۲- تحریم شرکت های وابسته به سپاه پاسداران در این قطعنامه هم به خاطر فلج کردن یکی از بازوهای اصلی توسعه صنعتی و تکنولوژیکی کشور است و هم اینکه جبهه غربی سعی می کند به صورت غیر مستقیم تصویر نامطلوبی از سپاه در افکار عمومی داخلی و بین المللی ترسیم کند.
۳- تحریم شرکت‌هایی که تحت تملک یا تحت کنترل خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران هستند می تواند بر روی تجارت خارجی کشور اثرگذار باشد و حوزه اقتصادی را با مشکل مواجه می کند.
۴- بخشی از تحریم های این قطعنامه تکراری است و ایران چند سال است که راه مقابله با آنها را آزموده است. منع فروش هواپیمای جنگی به ایران در این قطعنامه موضوعی است که سالهاست ایران با آن مواجه است ، یا از ایران خواسته شده به فعالیت های موشکی بالستیک اش خاتمه دهد یا کشورهای دیگر از همکاری هسته ای با ایران منع و موظف شده اند کشتی هایی که حامل محموله های مشکوک به سمت ایران باشند را بازرسی کنند که همه اینها پیشتر نیز وجود داشته اند.
با این وجود آمریکا و کشورهای غربی برای ایجاد فشار مضاعف بر ایران، علاوه بر تحریم های قطعنامه ۱۹۲۹، یک سری تحریم هایی را هم خود به صورت جداگانه علیه ایران تصویب کردند و کوشیدند تا در این کار، سایر کشورها نظیر ژاپن، کره جنوبی و استرالیا را نیز همراه کنند. جزئیات این تحریم ها عبارتند از:
۱- وزارت خزانه داری آمریکا با ادعای اینکه از زمان تحریم شدن بانک سپه در سال ۲۰۰۷ پست بانک ایران که پیش از آن فعالیت های داخلی داشت جای پای این بانک را برای انجام تعاملات بین المللی پر کرده است، پست بانک ایران را به فهرست تحریم های جدید خود اضافه کرد. این وزارت علاوه بر آن ۵ شرکتی را که مدعی است از طرف خطوط کشتیرانی ایران مشغول به کار هستند در فهرست سیاه خود قرار داد، ۲۷ کشتی جدید را که تحت تحریم ها قرار می گیرند شناسایی کرد و سیاهه مربوط به ۷۱ کشتی دیگر را که نام آ نها تغییر کرده بود به روز کرد.
آمریکا همچنین اعضای دیگری از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را که واشنگتن مدعی حمایت آنها از برنامه هسته ای و موشکی ایران هستند هدف تحریم های جدید قرار داد. همچنین یکی از مقامات عالی رتبه وزارت دفاع ایران و شرکت های راه ساحل، شرکت مهندسی نفت و گاز سپانیر و یکی از افراد مرتبط با شرکت کالای الکتریک از جمله افرادی هستند که در فهرست تحریم های جدید آمریکا علیه ایران قرار دارند.
۲- تحریم های اتحادیه اروپا بر حوزه های تجارت، بانکداری و بیمه، نقل و انتقالات از جمله کشتیرانی و محموله های هوایی و صنعت گاز و نفت ایران متمرکز خواهد بود. سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بیانیه ای که در نشست اتحادیه اروپا(دوشنبه ۲۶ ژوئیه) در بروکسل منتشر شد اعلام کردند که تحریم های بخش انرژی “سرمایه گذاری جدید، کمک فنی و نقل و انتقال فناوری، تجهیزات و خدمات مربوط به این حوزه ها را به ویژه حوزه های مربوط به پالایش، گدازش و فناوری گاز طبیعی مایع شده ” را ممنوع می کند.
۳- استرالیا نیز ضمن اعلام پایبندی کامل به مفاد قطعنامه ۱۹۲۹ اعلام کرد برای نخستین بار تحریم هایی را نیز به صورت یکجانبه علیه صنایع نفت و گاز و دیگر بخش ها در ایران اعمال خواهد کرد. کانادا، کره جنوبی و ژاپن نیز با اعمال تحریم های مضاعف علیه ایران موافقت نموده اند. اما نوع این تحریم ها به ویژه در مورد ژاپن و کره جنوبی هنوز مشخص نیست.
به این ترتیب آیا می توان گفت که جمهوری اسلامی ایران در شرایط سختی قرار گرفته است که توسعه تکنولوژیکی و اقتصادی آن با مشکلات جدی مواجه شده و مردم آن نیز متحمل فشار اقتصادی زیادی خواهند شد؟ در ذیل به بررسی این مسأله می پردازیم:
ارزیابی میزان اثر گذاری تحریم ها
از آنجا که آمریکائیها از قطعنامه جدید با عنوان “تحریم های فلج کننده” یاد می کنند، به نظر می رسد، تحریم های فوق نهایت تلاش جبهه غرب برای مهار جمهوری اسلامی است و چنانچه ایران از این گردنه بزرگ عبور کند به شکل مضاعفی سرعت حرکت خود در توسعه فناوری و اقتصادی را افزایش داده است. با ارزیابی این تحریم ها در ذیل پی خواهیم برد که جبهه مخالف ایران در حالی به کارآمدی تنها حربه خود در جدال با ایران، یعنی گزینه تحریم، امید بسته که جمهوری اسلامی از راهکارهای عینی و عملیاتی کارسازی برای ناامید کردن مخالفان برخوردار است:
۱- همانگونه که گفته شد تحریم های ذکر شده در قطعنامه بیشتر مربوط به فعالیت های دفاعی، موشکی و هسته ای ایران است. این موارد بیشتر مربوط به توسعه علمی و تکنولوژیکی ایران می شود و بخش زیادی از آن به مسائل اقتصادی و معیشتی مردم برنمی گردد. در عوض پیشرفت ایران در زمینه موشکی و هسته ای تا حد زیادی بر توانمندیهای بومی و فارغ از سلطه قدرت های بزرگ استوار است. ایران هم اکنون دانش غنی سازی اورانیوم تا تکمیل چرخه نهایی آن را کسب کرده و در تولید قطعات مهم این فناوری هم خودکفا شده است. دانش موشکی ایران نیز بومی بوده و بر مبنای آن تولید انبوه نیز شکل گرفته است تا جایی که جمهوری اسلامی اکنون به ۳۰ کشور جهان تولیدات نظامی صادر می کند. استفاده دو منظوره از صنایع نظامی (تولیدات غیر نظامی توسط این صنایع) نیز از جمله پیشرفت های بومی کشور محسوب می شود. همه این پیشرفت ها در شرایطی حاصل شده که کشور در تحریم بوده است. بنابراین تجربه ایران در خنثی کردن تحریم ها در حوزه نظامی، بخش مهمی از اهداف قطعنامه تحریمی جدید را بلا اثر می کند.
۲- بخش دیگری از تحریم های جدید ( اعم از موارد اعلام شده در قطعنامه و موارد فراتر از آن) به حوزه نفت و انرژی برمی گردد. اگر شرکت های اروپایی و ژاپنی خواسته باشند به صورت جدی این تحریم ها را عملیاتی کنند، کشورهای جایگزین زیادی هستند که اشتیاق فراوانی هم برای فعالیت در حوزه انرژی ایران را دارند. در حال حاضر با گذشت سه هفته از امضای قراردادی بین شرکت ملی گاز ایران و ASB ترکیه برای تکمیل قطعه چهارم خط لوله ششم سراسری جهت صادرات گاز به اروپا از خاک ترکیه، پیش‌بینی می‌شود به زودی قرارداد ساخت خط لوله نهم سراسری برای انتقال مستقیم گاز پارس جنوبی به اروپا به کنسرسیومی ‌متشکل از یک شرکت خصوصی داخلی، «ساینوپک» چین و یک شرکت روسی واگذار شود. بر همین اساس، تاکنون یک تفاهم نامه بین شرکت «ساینوپک» چین و بخش خصوصی امضا شده است و مذاکرات با طرف روسی هم برای پیوستن به کنسرسیوم سه جانبه، مراحل پایانی خود را پشت سر می‌گذارد. این موضوع حداقل در برانگیختن تمایل شرکت های اروپایی برای پشت پا زدن به تحریم ها و مشارکت در حوزه انرژی ایران کارساز است. رشد شدید نیاز جهانی به گاز طبیعی و نیز نیاز جهان به تنوع بخشی به مبادی وارداتی گاز طبیعی، می‌تواند سبب توجه سرمایه‌گذاران خارجی به کشورمان در جهت توسعه میادین گازی شود.
طی روزهای گذشته نیز مدیر عامل منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس اعلام کرد « هیچ کدام از شرکای خارجی ایران از عسلویه نرفته اند» این موضوع زمانی اهمیت می یابد که بدانیم منطقه پارس جنوبی از لحاظ امنیت سرمایه گذاری در سطح خوبی قرار دارد و در شرایطی که سرمایه گذاری در بخش انرژِی سودآوری کلانی به همراه دارد شرکت های خارجی تمایل زیادی برای حضور در پارس جنوبی دارند.
۳- نکته مهم دیگر در حوزه انرژی افزایش توان شرکت های داخلی و بی نیازی از پیمانکاران خارجی در برخی حوزه هاست. به گونه ای که در خرداد ماه امسال قرارداد شش فاز توسعه پارس جنوبی(۱۳ ، ۱۴ ، ۱۹ ، ۲۲ ، ۲۳ و ۲۴) با کنسرسیومی از پیمانکاران داخلی (ایدرو، صدرا و پتروپارس) به ارزش کلی ۲۱ هزار میلیارد تومان و با هدف افزایش روزانه ۱۴۰میلیون مترمکعب گاز، منعقد شد که نقطه عطفی در عقد قراردادهای صنعت نفت و گاز محسوب می شود. به گفته یکی از کارشناسان، صنعت نفت ایران با عمر صد ساله خود و سی ساله پس از انقلاب تجارب و دانش فراوانی کسب کرده است و به نیروی انسانی مجرب و متخصص دست یافته است که تا اندازه‌ای توانایی تولید و به کارگیری تجهیزات و تکنولوژی‌های مورد نیاز جهت حفر، توسعه و تولید نفت را کسب نموده است، هرچند هنوز به نیروی انسانی دانش یافته و تکنولوژی خارجی به ویژه در حوزه توسعه میادین گازی نیاز است و فرایند انتقال و جذب فناوری‌های مناسب نیز به کندی صورت می‌گیرد.
۴- تحریم واردات بنزین یکی دیگر از موارد حساس تحریم های جدید است. جمهوری اسلامی چند راهکار برای مقابله با این مورد دارد. اولین مسأله افزایش توان بومی در تولید بنزین است. هم اکنون به گفته معاون وزیر نفت امکان اجرای طرح‌های ضربتی تولید بنزین در ۵ واحد جدید پتروشیمی‌وجود دارد که از کیفیت بالایی نیز برخوردار است و با اجرای این طرح تولید بنزین به بیش از ۶۰ میلیون لیتر در روز خواهد رسید. علاوه بر آن راه اندازی سه پالایشگاه تصفیه بنزین از جمله ستاره خلیج فارس، نیاز ایران به واردات بنزین در سال آینده را تا حد زیادی کاهش می دهد. دومین راه واردات بنزین از کشورهای غیر اروپایی است. در این رابطه صفروف، رئیس کمیسیون ایران در اتاق بازرگانی مسکو از احتمال صدور بنزین توسط سه شرکت دولتی روسیه شامل رزنفت و گازپروم نفت به ایران خبر داد. سومین شرکتی که قرار است به ایران بنزین صادر کند “تات نفت” است که در جمهوری مسلمان نشین تاتارستان روسیه مستقر است. به گفته صفرف، روسیه پیش از این نیز به ایران بنزین فروخته است اما این کار توسط شرکت‌های کوچک یا متوسط انجام شده و این برای نخستین بار است که فروش محموله‌های بزرگ از سوی شرکت‌های بزرگ دولتی روسیه به ایران انجام می‌شود. بعد از اعلام این خبر بود که خبرگزاری رویترز گزارش داد، بزرگ ترین شرکت نفتی روسیه موسوم به لاک‌اویل با بی‌اعتنایی به تحریم‌ها علیه ایران، فروش بنزین به ایران را ازسر گرفت. بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، شرکت لاک‌اویل، محموله‌ای ۲۵۰ هزار بشکه ای بنزین را هفته گذشته در بندرعباس در جنوب ایران تخلیه کرده است. در این گزارش آمده است، به احتمال قوی محموله دوم شرکت نفتی لاک‌اویل این هفته به ایران می رسد.
۵- نگاه چین و روسیه به تحریم ایران با لحاظ کردن شدید منافع خود همراه است. هرچند سایر کشورها نیز بر همین مبنا تصمیم می گیرند؛ اما نکته مهم اینکه منافع اقتصادی چین و منافع سیاسی – امنیتی روسیه تا حد زیادی با ایران در ارتباط است. یک کارشناس نظامی روس معتقد است: اعمال تحریم علیه برنامه صلح آمیز هسته ای ایران موجب زیان ۱۳ میلیارد دلاری صنعت نظامی روسیه می شود. اگر روسیه قراردادهای نظامی خود با ایران را لغو نماید علاوه بر استرداد مبالغ دریافتی ملزم به پرداخت جریمه ۱۰ درصدی بابت نقض قرارداد است. بدیهی است روسیه در این موضوع که منافع اقتصادی و امنیتی در آن پیوند خورده است به دنبال منافع خود می باشد. از طرف دیگر اعمال تحریم های گسترده از سوی غرب علیه ایران به معنای تک روی غرب(اروپا و آمریکا) در عرصه بین المللی است که مطلوب روسیه نیست. با وجود مخالفت های روسیه به اعمال تحریم هایی فراتر از موارد قطعنامه، اما آمریکا و برخی از دولت های اروپایی به آن توجهی نکردند. این امر می تواند همراهی روسیه در عملیاتی شدن تحریم ها را به شدت کاهش دهد.
اما نیاز شدید چین به انرژی نقش تعیین کننده ای در نقض تحریم ها علیه ایران دارد به گونه ای که رابرت آینهورن مشاور ویژه کنترل تسلیحاتی وزارت خارجه آمریکا با ابراز نگرانی از این موضوع گفت: شرکت های چینی در سرمایه گذاری خود در بخش نفت و گاز ایران «تهاجمی» عمل می کنند و تحریم های بین المللی و یک جانبه رفتار چینی ها در قبال ایران را تغییر نداده است. در این رابطه بعد از اعلام تحریمهای مضاعف علیه ایران از سوی غرب، وزارت خارجه چین طی یک بیانیه رسمی از روابط اقتصادی خود با ایران دفاع کرد. بر اساس اعلام رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین روابط اقتصادی ایران با چین در سال ۸۸، ۲۵ میلیارد دلار بوده که پیش بینی می شود این مقدار در سال ۸۹ به ۲۶ تا ۲۷ میلیارد دلار برسد.
به همین جهت روزنامه صهیونیستی جروزالم‌پست اعلام کرد: تحریم‌هایی که از سوی سازمان ملل، آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران به تصویب می‌رسند بیشتر به حرف می‌ماند و به مرحله عمل نمی‌رسند. این روزنامه افزود: بزرگترین ایراد این تحریم‌ها آن است که مورد حمایت تمامی کشورها قرار نمی‌گیرد، به طوری که در برخی موارد کشورهایی مانند ونزوئلا، سوریه و حتی در این اواخر ترکیه، با این تحریم‌ها مخالفت کردند. حتی برخی کشورها نیز که از لحاظ فکری، با صدور تحریم علیه ایران مخالفتی ندارند اما دارای مشترکات اقتصادی و ژئوپلتیکی متعددی با ایران هستند. این کشورها شامل روسیه، کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق، چین و دیگر کشورهای شرق آسیا، به همین دلیلی که ذکر شد به مناسبات خود با ایران ادامه داده‌اند.
پایگاه اینترنتی شبکه تلویزیونی بلومبرگ نیز با اشاره به ضرر شرکت‌های اروپایی از تحریم‌های ایران گزارش داد: تحریم‌های ایران موجب عمیق‌تر شدن روابط این کشور با چین شده است و فرصت مناسبی را نیز برای روسیه به وجود آورده تا این کشور با فروش بنزین به ایران، به فروشندگان اروپایی لطمه وارد کند. بر اساس این گزارش، تحریم‌های ایران که جلوی صدور بنزین از سوی کشورهای غربی به ایران گرفته، موجب شده تا پالایشگران غربی مجبور به پرداخت بهایی بیشتر برای انتقال بنزین به بازارهای دورتر شوند. بلومبرگ افزود: این تحریم‌ها همچنین موجب از دست رفتن سود شرکت‌هایی مانند توتال فرانسه و سایر شرکت‌های پالایشی اروپایی شده است.
۶- اما شرکت های اروپایی نیز از راههای مختلف سعی می کنند تا از زیر بار مقررات تحریمی علیه ایران فرار کنند. از آنجا که ایران مهم ترین بازار صادراتی شرکت های آلمانی در منطقه خاورمیانه است، شرکت های این کشور نگرانی شدیدی از اعمال تحریم های جدید دارند. میزان صادرات این شرکت ها در سال گذشته به ایران سه میلیارد و ۷۰۰ میلیون یورو بوده است که نسبت به سال قبل ۲۰درصد افزایش یافته است و به گفته برخی کارشناسان بیش از ۴۰ هزار فرصت شغلی به صورت غیر مستقیم با تجارت آلمان و ایران در ارتباط هستند. سایر شرکت های فراملیتی اروپایی نیز با وجود سخت گیری دولت های آنان حاضر نیستند بازار جذاب ایران را رها کنند. فارین پالیسی در تحلیلی در مورد حضور شرکت های فرانسوی در ایران می نویسد: نیکلا سارکوزی رئیس جمهور فرانسه در مواضع اعلامی خود سرسختانه در قبال برنامه‌های هسته‌ای ایران مدافع ایده تحریم است، اما علیرغم این، او همچنان موفق به متوقف کردن فعالیت شرکت خودرو سازی “پژو – سیتروئن” فرانسه در ایران نشده است و در همین میان خط تولید پژو ۲۰۷ طی ماه گذشته در ایران افتتاح شد. روزنامه صهیونیستی جروزالم پست با اشاره به ناکارآمدی تحریم ها علیه ایران، از نقض تحریم توسط سوئیس ابراز نگرانی کرده و می نویسد: «بدتر از همه، رفتار برخی از کشورهای دموکراتیک مانند سوئیس است. دقیقاً همان زمانی که قدرت‌های غربی تحریم‌های خود را بر ضد ایران تشدید کردند، شرکت “ای‌جی‌ال” سوئیس با کمک‌های خود به ایران این تحریم‌ها را به بیانیه‌هایی توخالی تبدیل کرد. امضای قرارداد این شرکت با ایران برای واردات بیش از ۵ میلیارد متر مکعب گاز در سال به ارزش ۱۸ میلیون یورو که دو سال پیش منعقد شد، نه تنها لغو نشد بلکه با طرح احداث یک خط لوله برای انتقال گاز از طریق ترکیه، با سرعت تمام ادامه دارد.» همچنین هم اکنون ۵۰۰ شرکت هلندی در ایرن فعالیت می کنند که میزان سرمایه گذاری آنها در زمینه گل و گیاه بیش از ۴۰۰ میلیون یورو است. سایر شرکت های اروپایی نیز سعی می کنند به گونه های مختلف راه سرمایه گذاری در ایران را بیابند. از آنجا که به گفته عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، بازار ایران حداقل یک بازار ۴۰ میلیون یورویی برای اتحادیه اروپاست و در حال حاضر نیز شرایط بدی بر یورو حاکم است، بازرگانان اروپایی بعد از مدت کمی راههای سرمایه گذاری در ایران را خواهد یافت. حتی بر اساس اعلام مرکز آمار ایران صادرات آمریکا به ایران سه برابر شده است. طنز تحریم ایران اینجاست که پایگاه اینترنتی شبکه خبری فاکس‌نیوز آمریکا گزارش داد: نادیده گرفتن تحریم‌های ایران از سوی شرکت‌های خارجی به گونه‌ای است که حتی شرکت‌های پیمانکاری دولت آمریکا نیز به این اقدام مبادرت کرده‌اند. فاکس‌نیوز افزود: «از جمله شرکت‌هایی که تحریم‌های جدید علیه ایران را نادیده گرفته‌اند، شرکت کشتیرانی “مائرسک” (Maersk ) و شرکت “کوماتسو” (Komatsu ) تولیدکننده تجهیزات ساختمان‌سازی است که با ادامه همکاری‌های خود با ایران، تحریم‌های آمریکا علیه این کشور را زیر پا گذاشته‌اند.» همه این مسائل باعث شده تا سرمایه گذاری مستقیم خارجی در اقتصاد ایران ۸۶ درصد افزایش یابد. همچنین یک گزارش دولتی آمریکا نشان می دهد علی رغم تحریمهای سخت گیرانه آمریکا و اروپا علیه ایران، ۲۲ کشور جهان بدون توجه به این تحریم ها به تعاملات خود با ایران ادامه می دهند که در رأس آنها هند قرار دارد. به گزارش روزنامه آمریکایی “سانفرانسیسکو کرانیکال” در بین ۲۲ کشوری که اهمیتی به تحریم های آمریکا و اروپا علیه ایران نمی دهند کشورهایی مثل روسیه ، چین ،ترکیه و بلاروس دیده می شوند.
۷- در ارتباط با خنثی کردن بندهای تحریمی در مورد کشتیرانی جمهوری اسلامی نیز ایران با اقداماتی نظیر تغییر نام کشتی‌ها، استفاده از پرچم کشورهای مختلف، تغییر مالکان کشتی و مدیران آنها، تحریم‌های وضع شده را بی‌اثر یا کم اثر کرده است. بنابر گزارش‌های منتشر شده، هم اکنون نزدیک به یک سوم از حدود ۱۲۰ کشتی ایرانی در مالکیت شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی است و بقیه تحت کنترل شرکت‌هایی قرار دارند که آمریکا آنها را تحریم نکرده است. علاوه بر آن توان مقابله به مثل ایران در بازرسی کشتی ها در خلیج فارس و تنگه هرمز تا حد زیادی قدرت بازدارندگی برای کشور ایجاد کرده است.
از مجموع آنچه گذشت باید گفت در دنیای سرمایه داری کنونی راههای متنوع و فراوانی برای مقابله با تحریم های اقتصادی وجود دارد، چنانکه معاون رئیس دفتر مطالعات دفاعی و سیاست خارجی دانشگاه کاتوی آمریکا می گوید: در طول تاریخ دیده ایم هر نوع تحریم اقتصادی علیه هر کشوری می تواند به طور جدی و سیستماتیک برای مدت زمان طولانی نقض شود.
در حال حاضر با گذشت تنها چند هفته از تصویب قطعنامه تحریمی جدید، بی توجهی کشورها و شرکت های فراملیتی به تحریم های این قطعنامه تا اندازه ای است که آمریکا مجبور شد در هفته گذشته از فشار بر همسایگان ایران جهت اجرای تحریم‌ها عقب‌نشینی کند. رابرت آینهورن، مسؤول ویژه تحریم ایران با تسلیم در مقابل این وضعیت اعلام کرد: ایران رابطه تجاری خود را با کشورهای همسایه ادامه می دهد.
هادی**** حمزه عالمی

[محمدجواد]

البته مقاله فوق به راهکارهای مهمتری مثل اصلاحات اقتصادی داخلی اشاره نکرده است. تحریمها گسترده تر از آن هستند که روشهای قدیمی و مستقیم دور زدن تحریم (مثل عوض کردن اسامی کشتیها) به تنهایی کفایت کند. مهمترین ابزار مقابله با تحریم، رشد اقتصادی است که با تسهیل فضای کسب و کار (آزادسازی تدریجی اقتصاد، حذف قوانین دست و پاگیر و بالا بردن کارایی و کیفیت مدیریت نهادهای دولتی) و آرام کردن فضای سیاسی داخلی میتواند محقق شود. هر چه اقتصاد بزرگتری داشته باشیم، علاقه کشورهای دیگر برای برقراری ارتباط اقتصادی با ما افزایش می یابد و تحریم کردن ما سخت تر میشود.